Zuzanna Orlińska,

Uczeń sztukmistrza 

(tom 1. Król Myszy, tom 2. Powietrzny żeglarz), Wydawnictwo Literatura

Wyróżnienie literackie KR 2021

 

Akcja dylogii historycznej Zuzanny Orlińskiej zatytułowanej Uczeń sztukmistrza: Król Myszy (t. I); Uczeń sztukmistrza: Powietrzny żeglarz (t. II) ma miejsce w Warszawie na początku XIX wieku. Na warszawskich uliczkach poznajemy młodego czeladnika Marcinka, który płata liczne figle pruskim żołdakom. Chłopiec jest synem szewca, lecz nie ma zamiaru pójść w ślady ojca. Bardziej interesują go sprawy miasta, będącego wielokulturowym tyglem, w którym żyją obok siebie ludzie o różnym pochodzeniu, wyznaniu, kulturze. Warszawa jest w tym czasie ostoją króla Francji Ludwika XVIII-go, wygnanego ze swej ojczyzny przez wrogiego mu Napoleona Bonaparte. Pisarka z pasją opowiada o intrygach na dworze, otruciach, morderstwach na zlecenie, szemranych interesach polityków i arystokracji, ale też o sprawach ludu, mieszczan, biedoty i przestępców z marginesu społecznego. Orlińską interesują zarówno obrazy mikro jak i makro. Słuchając rozmów między bohaterami, mającymi różne poglądy na politykę i dyplomację Bonapartego, czytelnik widzi rodzącą się w Polakach nadzieję na wyzwolenie ojczyzny. Pisarka w detalach opisuje ówczesną Warszawę, jej architekturę, nastroje społeczne oraz ludzi, którzy są wielobarwni i oryginalni niczym ptaki. Doskonałe są sceny przedstawiające tradycje świąteczne (pochody z Turoniem) lub okraszone magicznymi wierzeniami zabawy młodych np. puszczanie wianków po Wiśle w Noc Kupały. Ponadto Orlińska pozwala nam obserwować wielokulturowe obchody świąteczne, różnorodne potrawy, choćby te charakterystyczne dla francuskiego dworu. Prawdziwą radość sprawia czytelnikowi wgląd w rytuały i zachowania straganiarek i kataryniarzy z egzotycznymi zwierzętami u boku. Pisarka ciekawie i szczegółowo opisuje wynalazki ówczesnych naukowców, a także wyroby przedstawicieli różnych cechów. W dylogii obok bohaterów fikcyjnych, pojawiają się postaci autentyczne m.in. E.T.A. Hoffmann – postać kluczowa dla obu tomów. Orlińska doskonale oddała jego pasje, lęki, namiętności, czyniąc zeń unikatowego artystę, wizjonera, wrażliwego i melancholijnego, lubującego się w nocnym życiu Warszawy. Wplecenie do pierwszego tomu baśni o Mysim Królu, którą opowiada Hoffmann dzieciom, nadaje magiczny i złowrogi nastrój powieści. Równie barwnie przedstawiła pisarka innych ówczesnych intelektualistów, naukowców, artystów. Nie są to figury napompowane, aż kipi w nich życie! Ich wywody naukowe, dzieła, które prezentują, stroje, jakie noszą czy nawet specyficzny sposób wysławiania się każdego z nich, sprawiają, że czytelnik czuje się, jakby znał ich od zawsze. Niezwykłą można nazwać scenę, która pokazuje mieszkańców Warszawy w trakcie dwóch pogrzebów: lekarza Walentego M. Gagatkiewicza oraz żebraczki Jagusi, zwanej królową żebraków. W pogrzebie lekarza bierze udział inteligencja i arystokracja. Obok wędruje pogrzebowy orszak a rebours, a w nim ubodzy, kalecy, umierający – wszyscy w łachmanach, lecz z tą samą powagą co możni. Marcin żyje na pograniczu tych światów i staje się pionkiem w licznych intrygach. Po tragedii, która dotknęła jego rodzinę, ucieka z domu, przeklęty przez ojca. Swoje miejsce odnajduje w cyrku sztukmistrza Jordakiego, gdzie opracowują nowatorskie techniki latania balonem. Obaj marzą, by być powietrznymi żeglarzami. Czy im się uda? Przeczytajcie sami. Mój podziw budzi ogrom wiedzy, jaką pisarka zdobyła, by podarować nam nowocześnie napisaną powieść historyczną na miarę Ksiąg Jakubowych Olgi Tokarczuk. Uczeń sztukmistrza to dzieło wybitne, Orlińska zaś utwierdza mnie w przekonaniu, że jest jedną z najlepszych polskich pisarek dla dzieci i młodzieży XXI wieku. (Katarzyna Slany)

Adres do korespondencji

Polska Sekcja IBBY
Multimedialna Biblioteka
dla Dzieci i Młodzieży nr XXXI
ul. Tyniecka 40a
02-621 Warszawa
e-mail: ibby@ibby.pl
 

Partnerzy

  • Archiwa

  • PS IBBY

    • Multimedialna Biblioteka
      dla Dzieci i Młodzieżyy nr XXXI
      ul. Tyniecka 40a
      02-621 Warszawa

  • Dane rejestrowe

    • NIP: 525-15-75-002
      REGON: 011201900
      KRS: 0000164995

  • Konto bankowe

    • Powszechna Kasa Oszczędności, Bank Polski SA
      Oddział 101 Warszawa,
      Al. Jana Pawła II 25,
      00-854 Warszawa
      80 1440 1299 0000 0000 0187 5485