Nominacja graficzna 2018

Idalia Smyczyńska, Paweł Szarzyński, Robert Zając (Kolektyw kilku.com) Bajki od rzeczy

Tekst: Grażyna Lutosławska, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2018, 60 s., oprawa twarda, 228×238 mm, ISBN 978-83-65444-25-7, wiek: 5+

Zgodnie z przewrotnym tytułem bohaterami książki Grażyny Lutosławskiej są rzeczy codziennego użytku – bohaterowie „drugiego planu”, którzy w wyniku nieoczekiwanej zmiany perspektywy zyskują samoświadomość. Podmiotowość przedmiotów okazuje się jednak pozorna: każdy z nich jest zdolny do poruszania się jedynie po funkcjonalnych trajektoriach wynikających z zapotrzebowania użytkownika (który w tak zdefiniowanym mikrokosmosie odgrywa rolę wszechwładnego demiurga). Dwuznaczny status rekwizytów tego nieustannie powtarzającego się spektaklu znajduje odzwierciedlenie w sferze estetycznej książki, w której nie ma mowy o często spotykanej w tego typu opowieściach antropomorfizacji nieożywionej materii. Chłód „hiperrealistycznej” grafiki 3D, ocierającej się miejscami o minimalistyczną abstrakcję, zostaje ożywiony za sprawą halucynacyjnej, psychodelicznej kolorystyki. Pod chłodnym pancerzem skrywają się tutaj jednak rozgrzane do czerwoności wnętrza zbuntowanych obiektów. Rozbuchana typografia i autotematyczne zabiegi (takie jak iluzyjna wstążka-zakładka, nadrukowana na powierzchni kartki) sprzyjają większemu zaangażowaniu czytelnika i wciągnięcia go w odległy od ludzkiej skali świat bohaterów. Trudno zresztą oprzeć się wrażeniu, że poetyckie „bajki posthumanistyczne” Lutosławskiej pozostają w gruncie rzeczy melancholijnymi przypowieściami o jak najbardziej ludzkich sprawach. (Jakub Woynarowski)