Nominacja literacka 2017

Adam Wajrak Lolek

Ilustracje i projekt okładki: Mariusz Andryszczyk, opracowanie graficzne: Elżbieta Wastkowska, Agora SA, Warszawa 2017, 136 s., oprawa twarda, 170 x 220 mm, ISBN 978-83-268-2556-9, wiek: 6+

„Biegnij, Lolek! Biegnij!” – to zdanie, które często powtarza się w opowieści Adama Wajraka opowiadającej o traumatycznych losach przygarniętego przez niego psa. Lolek ucieka na wschód, podążając za słońcem, ponieważ tylko ono ze „wszystkich istot, które dotychczas poznał”, było dla niego dobre. Atutem książki jest pokazanie odbiorcy dziecięcemu psychologicznego portretu zwierzęcia, a także hierarchicznej, opartej na fizycznej i psychicznej przemocy, relacji z człowiekiem. Wajrak używa mocnych środków wyrazu – pies jako szczeniak trafił do ludzi, którzy sprowadzili jego egzystencję do permanentnego lęku przed biciem i głodem, przestrzenią życia uczynili budę śmierdzącą rozpaczą, bezsilnością, śmiercią. Utwór wpisuje się w ważny dla współczesnej refleksji z zakresu animal studies sposób prezentowania zwierząt jako nie-ludzkich podmiotów mających indywidualne osobowości, których tożsamość kształtuje się poprzez więź z człowiekiem. Autor nie ukrywa, że choć Lolek jest dla niego członkiem rodziny, ciągle zmaga się z traumatycznymi wspomnieniami oraz lękami psa. To prawda niewygodna. Jeśli nas uwiera, to dobrze! Bo historia Lolka ma nie tylko wzruszać. Ma budować społeczną świadomość podmiotowości zwierząt i skłaniać do niesienia im realnej pomocy, choćby do wdrożenia w życie hasła: nie kupuj – adoptuj – pokochaj! (KS)