Magdalena Kozłowska,  , okładka Marcin Koszyński, wyd. Novae Res, Gdynia 2012, s. 178, opr. miękka, 195 x 210 mm, ISBN 978-83-7722-379-6, 12+

Trzy doby czuwania głównej bohaterki przy zwłokach babci to fabularny punkt wyjścia do przybliżenia kultury oraz historii Romów. Trzynastoletnia Jaelle, opłakując zmarłą, przypomina sobie snute przez nią opowieści. Są to zarówno historie z życia rodziny, jak też baśnie czy przypowieści. Konwencja realistyczna łączy się z magią, z czego wyłania się fascynujący (ale też dramatyczny) obraz losu Cyganów. Autorka przypomina m.in. Porajmos – Zagładę (słabiej utrwaloną w powszechnej świadomości niż Holokaust), tłumaczy poczucie krzywdy wynikające z przymusu osiedlenia. Czytelnik, zafascynowany kulturą narodu romskiego (witalizmem i liryzmem), coraz wyraźniej uświadamia sobie jej równorzędność wobec kultury zachodnioeuropejskiej. Uzmysłowienie, iż odmienne nie znaczy gorsze, to istotna wartość książki. Gadziów ogarnia wielki wstyd, że babcia Jaelle zginęła w wyniku podpalenia domu przez polskich nastolatków (przy cichej aprobacie dorosłych). Kiedy literatura budzi sumienia – jest dobrze.

Rec. Małgorzata Kąkiel

               WYRÓŻNIENIE LITERACKIE KSIĄŻKA ROKU 2012